Àsìkò Afànámónìí àti Ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ Bárakú nínú Ẹ̀ka-èdè Ìjẹ̀bú àti Olórí Ẹ̀ka-èdè Yorùbá

 

Àsìkò Afànámónìí àti Ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ Bárakú nínú Ẹ̀ka-èdè Ìjẹ̀bú àti Olórí Ẹ̀ka-èdè Yorùbá

Máa ḿ[1] ni ó ń fi ibá-ìs.ẹ̀lẹ̀ bárakú hàn tí ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ yìí bá bá àsìkò afànámónìí jẹ yọ nínú ẹ̀ka-èdè Ìjẹ̀bú. Àwọn ẹ̀dà máa ḿ yìí ni a máa  àti ḿ. Mọ́fíìmù òfo náà ni ó sì ń fi àsìkò afànámónìí hàn. Àwọn gbólóhùn tí a lè fi ṣe àpẹẹrẹ ni Títí máa ḿ lọ, Títí a máa lọ àti Títí ḿ lọ.

 

Ní ibi tí ẹ̀ka-èdè Ìjẹ̀bú ti ń lo mọ́fíìmù òfo fún atọ́ka àsìkò afànámónìí tí ó sì ń lo máa ḿ àti àwọn ẹ̀dà rẹ, a má àti ḿ gẹ́gẹ́ bí atọ́ka fún ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ bárakú, máa ń àti àwọn ẹ̀dà rẹ̀, a máa àti ń ni olórí ẹ̀ka-èdè Yorùbá ń lò gẹ́gẹ́ bí atọ́ka fún ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ bárakú. Ní ti àsìkò afànámónìí, mọ́fíìmù òfo tí ẹ̀ka-èdè Ìjẹ̀bú ń lò náà ni olórí ẹ̀ka-èdè Yorùbá ń lò. Àwọn gbólóhùn tí a fi ṣe àpẹẹrẹ ní Títí máa ń lọ, Títí a máa lọ àti  Títí ń lọ[2]

 

Nínú gbólóhùn àyísódì tí ó ní ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ bárakú àti àsìkò afànámónìí nínú, kì ni atọ́ka ìyísódì nígbà tí ì jẹ́ atọ́ka ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ bárakú tí mọ́fíìmù òfo sì jẹ́ atọ́ka àsìkò afànámónìí nínú ẹ̀ka-èdè Ìjẹ̀bú. Àpẹẹrẹ gbólóhùn irú èyí ni Títí kì í lọ.

 

Bákan náà ni ẹ̀ka-èdè Ìjẹ̀bú àti olórí ẹ̀ka-èdè Yorùbá ṣe ń yí ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ bárakú àti àsìkò afànámónìí sódì. Wọ́n ń lo kì gẹ́gẹ́ bí atọ́ka ìyísódì wọ́n sì ń lo mọ́fíìmù òfo gẹ́gẹ́ bí atọ́ka àsìkò afànámónìí àti í gẹ́gẹ́ bí atọ́ka ibá-ìṣẹ̀lẹ̀ bárakú. Gbólóhùn tí ó fi èyí hàn ní olórí-ẹ̀ka-èdè Yorùbá ni Títí kì í lọ.

---

[1] Kujore, O.I. ni ó kọ bébà yìí.

[2] Wo A. Bamgboṣe (1990), Fonọ́lọ́jì àti Gírámà Yorùbá. Ibadan, Nigeria: University Press PLC.